Wykrywacz metalu - czy w Polsce jest dozwolony? Najważniejsze informacje

Poszukiwania z wykrywaczem metalu to doskonałe zajęcie dla wszystkich tych, którzy mają w sobie pasję do odkrywania. Niezależnie jednak od tego, czy interesuje Cię odrywanie przeszłości czy zbieranie cennych przedmiotów, musisz wiedzieć, kiedy używanie wykrywacza jest legalne i gdzie można go używać.

Ustawa z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami reguluje kwestię amatorskich poszukiwań zabytków na terenie naszego kraju. Wchodząc w życie od 1 maja 2024 roku, zobowiązuje ona operatorów urządzeń elektronicznych i technicznych do posiadania zgody właściciela nieruchomości oraz do dokonania zgłoszenia poszukiwań do rejestru poszukiwań.

Zgłoszenia będzie można dokonać przed rozpoczęciem poszukiwań za pomocą aplikacji mobilnej, za którą odpowiada minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Takie zgłoszenie będzie obejmowało całkiem sporo danych, w tym:

·         imię i nazwisko zgłaszającego, numer PESEL, numer paszportu (albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość), adres do korespondencji i adres e-mail;

·         termin oraz zakres terenowy prowadzenia poszukiwań;

·         oświadczenie o posiadaniu zgody właściciela nieruchomości na prowadzenie poszukiwań;

·         oświadczenie o zobowiązaniu się do zgłaszania znalezionego przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest zabytkiem archeologicznym albo innym zabytkiem ruchomym;

·         oświadczenie zgłaszającego o prawdziwości danych i informacji zawartych w zgłoszeniu poszukiwań;

·         oświadczenie o byciu osobą pełnoletnią.

Warto wiedzieć, że poszukiwanie ukrytych i porzuconych zabytków ruchomych przy użyciu wspomnianego urządzenia elektronicznego lub technicznego wbrew przepisom ustawy, będzie podlegało grzywnie, karze ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do lat 2.

Nowa ustawa zabrania przeprowadzania poszukiwań między innymi na takich obszarach jak:

·         obszary zabytków wpisanych do rejestru i w odległości do 10 metrów od nich, obszary pomników historii;

·         parki kulturowe;

·         obszary ochrony dziedzictwa kulturowego objęte ochroną na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, a także obszary, którym przyznano Znak Dziedzictwa Europejskiego

·         cmentarze, dawne cmentarze, mogiły i groby wojenne, miejsca kaźni, Pomniki Zagłady i ich strefy ochronne;

Najwięksi pasjonaci wykrywaczy metali na całym świecie potrafią znaleźć wyjątkowe artefakty. Takie przedmioty o historycznym znaczeniu mogą być naprawdę cenne, chociaż co do zasady oczekuje się, że zostaną przekazane do muzeum lub innej odpowiedniej jednostki. To o tyle istotne, że stare materiały budowlane czy też narzędzia dostarczają istotnych szczegółów odnośnie życia dawnych cywilizacji.

Inne cenne rzeczy, jakie można znaleźć, obejmują zagubioną biżuterię czy stare monety. Oczywiście w przypadku biżuterii należy zawsze upewnić się czy nie została zgłoszona jako zgubiona lub skradziona. Z kolei w przypadku monet, pierwsze co warto zrobić to sprawdzić, ile takich monet było w obiegu. Im mniej, tym oczywiście lepiej. Wyjątkowo stare monety mogą jednak okazać się artefaktami historycznymi, a wtedy obowiązują nas inne regulacje.

Choć wszyscy poszukiwacze liczą na wartościowe znaleziska, w tym złoto i srebro, najczęściej trafia się na kapsle od butelek czy stare puszki. Wszelkie surowce wtórne warto utylizować przyczyniając się dla dobrobytu środowiska. Za niektóre tworzywa można też dostać sensowne pieniądze, jeśli zbierze się je w wystarczająco dużej ilości.

Większość znalezisk, która nie ma znaczenia historycznego może pozostać naszą własnością. Jednak, jeśli chodzi o potencjalny zabytek archeologiczny albo innego zabytek ruchomy, znalazca jest zobowiązany do zabezpieczenia przedmiotu, oznakowania jego miejsca znalezienia oraz bezzwłocznego zawiadomienia o fakcie właściwego dla województwa konserwatora zabytków. Ten będzie miał 30 dni na ocenę czy przedmiot w istocie jest zabytkiem oraz na ustalenie dalszych działań wobec niego.

Co istotne, za przypadkowe znalezienie lub pozyskanie zabytku archeologicznego przysługuje nagroda pieniężna lub też dyplom, jeżeli tylko znalazca dopełni obowiązków, jakie nakłada na niego ustawa. O jakich kwotach mówimy? Wartość przyznanej nagrody nie może być wyższa niż dwudziestopięciokrotność kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, którą ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

W naprawdę szczególnych przypadkach, gdyby zabytek posiadał znaczną wartość materialną, wysokość nagrody pieniężnej może być podwyższona do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

By móc liczyć na nagrodę w postaci pieniędzy musimy jednak znaleźć coś, co ma wyjątkową wartość historyczną, artystyczną albo naukową. Wszelkie pozostałe przypadki uwzględniają nagrodę w postaci dyplomu.

Poszukiwania z wykrywaczem metalu mogą stanowić emocjonujące hobby. Nadzieja na znalezienie cennego artefaktu, który pozwoli zdobyć nagrodę pieniężną, czy też meteorytu albo chociaż cennych monet, tworzy niezapomniane wrażenia.

Przeciwnicy złagodzenia przepisów o poszukiwaniu skarbów twierdzą, że wchodząca w maju ustawa jest prostą drogą do turystyki detektorystyczno-zarobkowej. Politycy argumentowali jednak, że nowe przepisy służą zwiększeniu bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego, a co więcej umożliwią włączenie dużych grup społecznych w system ochrony dziedzictwa kulturowego i archeologicznego.

Faktem jest, że nowe zasady zrównują drobne poszukiwania na łąkach i lasach z poszukiwaniem skarbów na terenie obiektów historycznych. Teraz, niezależnie od obszaru poszukiwań, trzeba będzie wykonać pewne formalności, które dotychczas nie były wymagane. Nowe rozwiązanie ma zatem zarówno wady, jak i zalety.